“เซฟ เดอะ ชิลเดรน” ชี้เด็กยากจนขาดโอกาสเล่นกับผู้ใหญ่เกือบ 2 เท่า

ผู้สื่อข่าวรายงาน กรุงเทพฯ 11 มิถุนายน 2568  เนื่องใน “วันแห่งการเล่นสากล” เซฟ เดอะ ชิลเดรน (Save the Children Thailand) เปิดเผยผลวิเคราะห์จาก 88 ประเทศว่า เด็กเล็กที่เติบโตในครัวเรือนยากจนมีโอกาสพลาดการเล่นกับพ่อแม่หรือผู้ดูแลมากกว่าเด็กในครอบครัวที่มีฐานะดีถึงสองเท่า

ข้อมูลระบุว่า ร้อยละ 57 ของเด็กอายุ 3–4 ปี ในครอบครัวยากจน ไม่ได้เล่นหรือทำกิจกรรมส่งเสริมพัฒนาการกับผู้ใหญ่ในบ้าน เช่น เล่านิทาน ร้องเพลง พาไปเดินเล่น หรือช่วยสอนวาดภาพและนับเลข ขณะที่เด็กในครอบครัวที่มีรายได้สูงจะมี 29% เท่านั้นที่ไม่ได้ทำกิจกรรมเหล่านี้

ทีมวิเคราะห์ของเซฟ เดอะ ชิลเดรน รวบรวมข้อมูลจากการสำรวจครัวเรือนระดับประเทศขององค์การสหประชาชาติใน 88 ประเทศ ซึ่งมีประชากรเด็กประมาณ 780 ล้านคน ในจำนวนนี้มีเด็กอายุ 3–4 ปี ราว 90 ล้านคน โดยจัดกลุ่มตามระดับรายได้ของครอบครัวเป็น 5 กลุ่ม

เด็กจากครอบครัวยากจนมักอาศัยอยู่กับผู้ดูแลที่มีภาระมาก ไม่มีเวลาหรือทรัพยากรพอจะเล่นกับลูกได้ ต่างจากครอบครัวที่มีรายได้สูงซึ่งสามารถมีปฏิสัมพันธ์ส่งเสริมพัฒนาการกับเด็กได้มากกว่า งานศึกษาหลายชิ้นพบว่า ผู้ดูแลที่มีรายได้น้อยต้องเผชิญความเครียดสูงและขาดโอกาสเข้าถึงสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการเล่น

นายกีโยม ราชู ผู้อำนวยการบริหาร เซฟ เดอะ ชิลเดรน กล่าวว่า “การเล่นคือสิทธิของเด็กทุกคน การเล่นช่วยให้เด็กเชื่อมโยงกับคนรอบข้าง พัฒนาทักษะใหม่ ๆ ไม่ว่าจะเป็น จินตนาการ ความมั่นใจ และความเข้าใจต่อโลกใบนี้ แต่วันนี้ยังมีเด็กอีกจำนวนมากที่ขาดโอกาสเล่น ทั้งที่บ้านและโรงเรียน และนั่นส่งผลเสียต่อพัฒนาการ อารมณ์ และความสัมพันธ์ของพวกเขา เด็กทุกคนควรมีพื้นที่ปลอดภัย เวลา และอิสระในการเล่น เพราะนั่นคือหัวใจของการเติบโตอย่างมีคุณภาพ และเป็นสิ่งที่เราควรได้เห็นในเด็กทุกคน เราขอเรียกร้องให้พ่อแม่ผู้ปกครองเล่นบลูกให้มากขึ้น และให้ภาครัฐจัดสรรพื้นที่ปลอดภัยที่เหมาะสมแก่การเล่นของเด็กให้เหมาะสม”

วันแห่งการเล่นสากลตรงกับวันที่ 11 มิถุนายนของทุกปี สมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติประกาศรับรองวันดังกล่าวเมื่อปี 2567 หลังจากที่เซฟ เดอะ ชิลเดรน ร่วมกับ LEGO Group, LEGO Foundation และพันธมิตรทั่วโลก รณรงค์ผลักดันให้ “การเล่น” ได้รับการยอมรับว่าเป็นสิทธิขั้นพื้นฐานของเด็ก ไม่ใช่แค่กิจกรรมเสริม

เซฟ เดอะ ชิลเดรนย้ำว่า การเล่นช่วยฝึกสมาธิ ความจำ ภาษา และช่วยให้เด็กเยียวยาความรู้สึก โดยเฉพาะในเด็กที่เจอเหตุการณ์รุนแรง เช่น ความสูญเสีย ภัยพิบัติ หรือความขัดแย้ง พวกเขาใช้การเล่นเป็นเครื่องมือสำรวจอารมณ์และฟื้นคืนความรู้สึกปลอดภัย

ยังมีเด็กอีกจำนวนมากทั่วโลกที่ไม่มีพื้นที่ปลอดภัยให้เล่น โดยเฉพาะในเขตภัยพิบัติหรือพื้นที่ขัดแย้ง จากการสำรวจโดยกลุ่มที่ปรึกษาเด็กและเยาวชน เด็กในประเทศที่มีความขัดแย้ง 44% ระบุว่าไม่มีพื้นที่เล่นปลอดภัยเลย ขณะที่ค่าเฉลี่ยทั่วโลกอยู่ที่ 22%

ในประเทศไทย เซฟ เดอะ ชิลเดรน จัดกิจกรรม “บ้านเล่น” ในหลายชุมชน โดยเริ่มจากการรับสมัครเยาวชนอาสาสมัครในพื้นที่ (Youth Literacy Champion หรือ YLC) เพื่อร่วมจัดกิจกรรมการเรียนรู้ผ่านการเล่นกับเด็กเล็กในชุมชน องค์กรได้จัดอบรมและเสริมทักษะให้เยาวชนสามารถจัดกิจกรรมด้วยเทคนิคที่เหมาะสม จากนั้นได้หารือร่วมกับผู้นำชุมชน เช่น นายก อบต. กำนัน ผู้นำศาสนา และผู้ปกครอง เพื่อจัดตั้งพื้นที่เรียนรู้ในชุมชนสำหรับเด็กปฐมวัย หรือที่เรียกว่า “บ้านเล่น” ปัจจุบันมีบ้านเล่นทั้งหมด 14 แห่งใน 13 ตำบลของอำเภอรามัน โดยกิจกรรมเน้นให้เด็กได้เล่นกับครอบครัวอย่างปลอดภัยและสร้างสรรค์ โดยใช้วัสดุธรรมชาติในท้องถิ่นมาสร้างของเล่นและกิจกรรมที่ส่งเสริมพัฒนาการ เช่น จินตนาการ กล้ามเนื้อมัดเล็ก และความสัมพันธ์ภายในบ้านอย่างปลอดภัยและสร้างสรรค์ที่บ้าน

เซฟ เดอะ ชิลเดรน (Save the Children Thailand) เป็นส่วนหนึ่งขององค์กรเพื่อเด็กแห่งแรกของโลกทำงานเพื่อเด็กมานานกว่า 100 ปี และทำงานในประเทศไทยมาตั้งแต่ พ.ศ. 2522 เป็นเวลากว่า 46 ปี เพื่อให้เด็กทุกคนที่อยู่ในประเทศไทยได้รับสิทธิในด้านต่าง ๆ เช่น สิทธิที่จะได้รับการคุ้มครองจากความรุนแรง สิทธิที่จะได้รับการศึกษาที่มีคุณภาพ และสิทธิที่จะได้รับการดูแลรักษาสุขภาพทั้งกายและใจ เพราะเราเชื่อว่าเด็กทุกคนสมควรที่จะมีอนาคตที่สดใส