เปิดศักราชใหม่! Virtual Bank เขย่าวงการเงินไทย ส่องข้อดี-ความเสี่ยงที่ผู้บริโภคต้องรู้

ภูมิทัศน์ทางการเงินของประเทศไทยกำลังจะเปลี่ยนแปลงไปอย่างสิ้นเชิง เมื่อธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ได้ปูทางให้กำเนิด “ธนาคารไร้สาขา” หรือ “Virtual Bank” อย่างเป็นทางการ ซึ่งคาดว่าจะเริ่มให้บริการแก่ประชาชนได้ในปี 2569 ที่จะถึงนี้ การมาถึงของธนาคารรูปแบบใหม่นี้ไม่เพียงแต่จะสร้างความตื่นตัวให้กับวงการธนาคารเท่านั้น แต่ยังเป็นจุดเปลี่ยนที่สำคัญสำหรับผู้บริโภคทุกคนที่ต้องเตรียมพร้อมรับมือกับนวัตกรรมทางการเงินแห่งอนาคต

Virtual Bank คืออะไรและแตกต่างจากธนาคารเดิมอย่างไร?

Virtual Bank คือธนาคารพาณิชย์ที่ดำเนินธุรกิจบนช่องทางดิจิทัลอย่างเต็มรูปแบบ ไม่มีสาขา ไม่มีตู้เอทีเอ็ม มีเพียงสำนักงานใหญ่เท่านั้น การให้บริการทั้งหมดตั้งแต่การเปิดบัญชี ฝาก-ถอน โอนเงิน ขอสินเชื่อ ไปจนถึงการให้คำปรึกษาทางการเงิน จะทำผ่านช่องทางออนไลน์ เช่น แอปพลิเคชันบนสมาร์ทโฟนและเว็บไซต์เป็นหลัก

หัวใจสำคัญของ Virtual Bank คือการใช้เทคโนโลยีขั้นสูง เช่น ปัญญาประดิษฐ์ (AI) และการวิเคราะห์ข้อมูลขนาดใหญ่ (Big Data) มาทำความเข้าใจพฤติกรรมและความต้องการของลูกค้าแต่ละราย เพื่อนำเสนอบริการและผลิตภัณฑ์ทางการเงินที่ตอบโจทย์เฉพาะบุคคลได้อย่างที่ไม่เคยมีมาก่อน ซึ่งจะช่วยลดต้นทุนการดำเนินงาน ทำให้สามารถเสนออัตราดอกเบี้ยเงินฝากที่สูงขึ้นและดอกเบี้ยเงินกู้ที่ต่ำลงได้

สิ่งที่ประชาชนควรรู้: ข้อดีและความท้าทาย

การมาของ Virtual Bank เปรียบเสมือนเหรียญสองด้านที่มีทั้งข้อดีและสิ่งที่ผู้บริโภคต้องพึงระวัง เริ่มจากข้อดีที่น่าจับตา คือ ความสะดวกสบายขั้นสุด เพราะการทำธุรกรรมได้ทุกที่ ทุกเวลา ตลอด 24 ชั่วโมง ผ่านสมาร์ทโฟนเพียงเครื่องเดียว ไม่ต้องเสียเวลาเดินทางไปสาขา

ค่าธรรมเนียมที่ถูกลงและดอกเบี้ยที่จูงใจ ที่มาจากต้นทุนที่ต่ำกว่า Virtual Bank สามารถเสนออัตราค่าธรรมเนียมที่ถูกกว่า และให้ดอกเบี้ยเงินฝากที่สูงกว่าธนาคารแบบดั้งเดิม

เข้าถึงบริการทางการเงินได้ง่ายขึ้น Virtual Bank ตั้งเป้าที่จะให้บริการกลุ่มคนที่ธนาคารเดิมเข้าไม่ถึง เช่น ผู้ประกอบอาชีพอิสระ พ่อค้าแม่ค้าออนไลน์ หรือผู้มีรายได้น้อย โดยใช้ข้อมูลทางเลือกอื่นๆ (Alternative Data) ในการพิจารณาสินเชื่อแทนสลิปเงินเดือน

นวัตกรรมและบริการที่ตอบโจทย์เฉพาะบุคคล ด้วยเทคโนโลยี AI ทำให้ Virtual Bank สามารถนำเสนอผลิตภัณฑ์ที่เหมาะสมกับไลฟ์สไตล์และความสามารถในการชำระหนี้ของแต่ละคนได้อย่างแม่นยำ

ขณะที่ความท้าทายและข้อควรระวัง คือความปลอดภัยทางไซเบอร์ เพราะการทำธุรกรรมผ่านช่องทางออนไลน์ทั้งหมดมาพร้อมกับความเสี่ยงจากการถูกโจรกรรมข้อมูลหรือการแฮก ผู้บริโภคจึงต้องมีความรู้ความเข้าใจในการป้องกันตัวเองในโลกดิจิทัล

การขาดปฏิสัมพันธ์กับเจ้าหน้าที่ สำหรับผู้ที่คุ้นเคยกับการรับบริการที่สาขา หรือต้องการคำปรึกษาแบบเห็นหน้า การไม่มีเจ้าหน้าที่คอยให้บริการอาจเป็นอุปสรรค

ความจำเป็นในการเข้าถึงอินเทอร์เน็ตและอุปกรณ์ ผู้ใช้บริการจำเป็นต้องมีสมาร์ทโฟนและการเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ตที่เสถียร ซึ่งอาจเป็นข้อจำกัดสำหรับบางกลุ่ม โดยเฉพาะผู้สูงอายุหรือผู้ที่อยู่ในพื้นที่ห่างไกล

ความซับซ้อนทางเทคโนโลยี ผู้ใช้บริการจำเป็นต้องมีความรู้ความเข้าใจในการใช้เทคโนโลยีในระดับหนึ่ง เพื่อให้สามารถใช้บริการได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ

การกำกับดูแลโดย ธปท. และบทบาทของสภาองค์กรของผู้บริโภค

ธนาคารแห่งประเทศไทยได้วางกรอบการกำกับดูแล Virtual Bank อย่างรัดกุมเทียบเท่ากับธนาคารพาณิชย์ทั่วไป เพื่อสร้างความมั่นใจให้กับประชาชน โดยเน้นย้ำเรื่องเสถียรภาพของระบบ การบริหารความเสี่ยง และการคุ้มครองผู้บริโภคเป็นสำคัญ

ในขณะเดียวกัน สภาองค์กรของผู้บริโภค (สอบ.) ได้ออกมาให้ความเห็นว่า การเกิดขึ้นของ Virtual Bank ถือเป็นทางเลือกใหม่ที่น่าสนใจและจะช่วยกระตุ้นให้เกิดการแข่งขันในระบบธนาคาร ซึ่งท้ายที่สุดแล้วประโยชน์จะตกอยู่กับผู้บริโภค อย่างไรก็ตาม สอบ. ยังได้เน้นย้ำถึงความสำคัญของการให้ความรู้แก่ประชาชนเพื่อให้สามารถใช้บริการได้อย่างปลอดภัยและรู้เท่าทัน และพร้อมที่จะเป็นหน่วยงานรับเรื่องร้องเรียนหากผู้บริโภคไม่ได้รับความเป็นธรรม

ก้าวต่อไปของ Virtual Bank ในประเทศไทย

ล่าสุด ธปท. ได้ประกาศรายชื่อ 3 กลุ่มทุนใหญ่ที่ผ่านคุณสมบัติเบื้องต้นในการจัดตั้ง Virtual Bank ซึ่งเป็นการผนึกกำลังของบริษัทยักษ์ใหญ่ทั้งในไทยและต่างประเทศ สะท้อนให้เห็นถึงความเชื่อมั่นในศักยภาพของตลาดการเงินไทย และคาดว่าจะมีการแข่งขันที่เข้มข้นเพื่อนำเสนอบริการที่ดีที่สุดสู่ผู้บริโภค

อย่างไรก็ดี Virtual Bank ไม่ได้ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อทดแทนธนาคารแบบดั้งเดิมทั้งหมด แต่จะเป็นอีกหนึ่งทางเลือกสำคัญที่จะเข้ามาเติมเต็มและตอบโจทย์ความต้องการทางการเงินในยุคดิจิทัล สำหรับผู้บริโภคแล้ว นี่คือโอกาสในการเข้าถึงบริการทางการเงินที่สะดวก รวดเร็ว และคุ้มค่ากว่าเดิม แต่ในขณะเดียวกันก็เป็นความท้าทายที่ทุกคนจะต้องปรับตัวและเรียนรู้ที่จะใช้เทคโนโลยีอย่างชาญฉลาดและปลอดภัย เพื่อให้ได้รับประโยชน์สูงสุดจากการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่นี้