JPH–หุ้นอันดับหนึ่งของโลกพลวัต2015

วันที่ 4 พฤศจิกายน หรืออีกแค่ 8 วัน หุ้นที่มีมาร์เก็ตแค็ปที่ใหญ่ที่สุดในโลกจะเข้าซื้อขายวันแรกในตลาดหุ้นโตเกียว ได้แก่ ธุรกิจไปรษณีย์ โลจิสติกส์ และการเงิน ที่ผ่านการแปรรูปจากรัฐวิสาหกิจ มาเป็นบริษัทมหาชน เจแปน โพสต์ โฮลดิ้ง หรือ JPH

JPH ได้ผ่านกระบวนการเสนอขายหุ้นไอพีโอจำนวน  1.03 แสนล้านหุ้น ในราคาหุ้นละ 1,400 เยนต่อหุ้น (หลังจากการหาราคาที่เหมาะสมโดยบุ๊คบิลดิ้ง) เพื่อระดมเงินประมาณ 144 ล้านล้านเยน หรือ 1.19 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐฯ  ทำสถิติเป็นหุ้นไอพีโอที่ระดมทุนมากเป็นอันดับหนึ่งของโลก ทำลายสถิติการขายหุ้นของยักษ์ อี-คอมเมิร์ซ อย่างอาลีบาบา ของจีน เมื่อปีที่แล้วชนิดทิ้งห่าง ไปเรียบร้อยแล้ว เหลือแต่คนที่ไล่ล่าหุ้นจองชาวญี่ปุ่น และกองทุนต่างชาติ จะลุ้นใจจดใจจ่อว่า ราคาหุ้นเมื่อเข้าเทรดจะสามารถยืนเหนือราคาจองได้มากน้อยแค่ไหน

อันเดอร์ไรเตอร์ที่ทำหน้าที่กระจายหุ้นประกอบด้วย 5 ราย ประกอบด้วย โนมูระ, MUFG, มอร์แกน สแตนเลย์, โกลด์แมน แซคส์ และ เจพี มอร์แกน เชส ซึ่งทั้งหมดได้รับค่าธรรมเนียมการจัดจำหน่ายรวมมากถึง 2.45 หมื่นล้านเยน ซึ่งถือว่าสูงมาก เพราะขนาดของการระดมทุน โดยจำนวนหุ้น 80% จะเสนอขายให้นักลงทุนญี่ปุ่น ส่วนอีก 20% ขายนักลงทุนสถาบันต่างประเทศ ซึ่งมีคนจองล้นเกิน

เหตุผลเพราะราคาไอพีโอที่เสนอขายค่อนข้างต่ำมาก เพียงแค่ 0.41 เท่าของบุ๊คแวลู หรือขายต่ำกว่าบุ๊คนั่นเอง

                การเข้าเป็นบริษัทมหาชนของ JPH คือ บทสรุปหลังจากการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญที่รัฐบาลญี่ปุ่นพยายามผลักดันเมื่อ 10 ปีที่แล้ว ในยุคของนายกรัฐมนตรี จุนนิชิโร่ โคอิสุมิ ที่ถึงขั้นเป็นเรื่องราวใหญ่โตทางการเมืองสั่นคลอนรัฐบาลมาแล้ว

ก่อนการระดมทุน JPH ได้ผ่านกระบวนการอันยากลำบากในการจัดรูปกิจการที่คร่ำครึยาวนานมาเป็นบริษัทโฮลดิ้ง ที่มีบริษัท 4 รายอยู่ในร่มธง ประกอบด้วย

–         Japan Post Service Co. ให้บริการด้านการรับส่งจดหมายพัสดุ

–         Japan Post Network Co. ดูแลด้านการบริการที่ไปรษณีย์และรับผิดชอบด้านเรียลเอสเตทของ Post Office

–         Japan Post Bank Co. ทำธุรกิจรับฝากเงินแบบธนาคาร และปล่อยกู้ให้กับรัฐบาลญี่ปุ่น เป็นเจ้าหนี้รายใหญ่สุดของรัฐบาล เป็นแบงก์ที่ใหญ่ที่สุดในโลก ด้วยฐานเงินฝากที่สูงถึง 2.1 ล้านล้านล้านดอลลาร์

–         Japan Post Insurance Co.ทำธุรกิจประกันภัยให้เครือข่ายและกิจการโลจิสติกส์ทั่วไป

ภายใต้โครงสร้างดังกล่าว JPH ซึ่งรัฐบาลญี่ปุ่นจะคงเหลือหุ้นในมือแค่ 33% จะถือหุ้น 100% ของสี่บริษัท รัฐบาลญี่ปุ่นยังคงมีบทบาทเป็นเจ้าของและให้การสนับสนุนด้านการเงินแก่ไปรษณีย์ญี่ปุ่นในระดับสำคัญ แต่ในอนาคตทั้ง 4 บริษัทย่อย จะแยกตัวเข้าระดมทุนจดทะเบียนในตลาดหุ้นต่อไป โดยเริ่มจากธนาคาร และประกันภัยก่อน

การระดมทุนในรูปมหาชนดังกล่าว ถือว่าเร็วเกินคาดเพราะตั้งเป้าหมายว่าจะเข้าจดทะเบียนในตลาดหุ้นอีก 2 ปีข้างหน้า แต่สามารถทำได้ราบรื่นกว่าที่คาด ทำให้จากนี้ไป JPH จะกลายเป็นโมเดลต้นแบบของการแปรรูปรัฐวิสาหกิจที่เคยทำธุรกิจผูกขาดจากกฎหมายของรัฐ ที่ผ่านกระบวนการของการเปลี่ยนสถานะของหน่วยงานไปสู่การเป็นองค์กรมหาชน ในฐานะใหม่คือ จักรกลสำคัญของการปฏิรูประบบราชการของญี่ปุ่น ที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงทางการเมือง เศรษฐกิจและสังคมโดยรวมด้วย

ความพยายามที่จะแปรรูปกิจการไปรษณีย์ของญี่ปุ่น เป็นพัฒนาการต่อเนื่องและเป็นผลงานชิ้นโบว์แดงของอดีตนายกรัฐมนตรีโคอิสุมิ  เพราะเป็นเดิมพันของอนาคตทางการเมืองไว้กับกรณีดังกล่าวอย่างแนบแน่น ด้วยการผ่านร่างกฎหมายสำคัญ ร่างกฎหมายจำนวนมากสู่การพิจารณาของรัฐสภาที่มีอุปสรรคสารพัด เพราะการแปรรูปก่อนหน้าธุรกิจไปรษณีย์นั้น เป็นการแปรรูปเพราะกิจการส่วนใหญ่อยู่ในภาวะขาดทุน หรือขาดประสิทธิภาพ แต่กิจการไปรษณีย์แตกต่างออกไปอย่างมาก

จำนวนพนักงานที่มีมากถึงกว่า 400,000 คนของ Japan Post ในอดีต ได้เป็นภาระในงบประมาณภาครัฐในรูปของเงินเดือนและสวัสดิการบำเหน็จบำนาญจำนวนมหาศาล ซึ่งทำให้การแก้ปัญหาระบบบำนาญพนักงาน และเป็นแหล่งเพาะเชื้อระบบอุปถัมภ์ ที่นอกจากจะเต็มไปด้วยการเอื้อประโยชน์ให้กับพวกพ้องแล้ว ยังรวมถึงการคอร์รัปชั่นมหาศาล

การแปรรูปกิจการไปรษณีย์ของญี่ปุ่น ที่กลายมาเป็น JPH อาจจะทำให้จากนี้ไป คนจะลืมไปว่า กว่าจะได้มาซึ่งจำนวนและราคาหุ้นในตลาดหุ้นโตเกียวในอีกไม่กี่วันข้างหน้า ต้องผ่านกระบวนการที่ยากลำบากแค่ไหน และมีความสำคัญอย่างไรต่อโครงสร้างต่อพัฒนาการทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคมของญี่ปุ่น

จุดสำคัญที่คนทั่วไปพึงรับรู้คือ การแปรรูปดังกล่าว คือ การยืนยันว่า การกระจุกตัวของอำนาจจัดการรัฐนั้น พ้นยุคสมัยไปแล้ว

แตกต่างจากบางประเทศที่คนจำนวนน้อยบางคนกำลังจะคิดผลักดันตั้งซูเปอร์โฮลดิ้งอย่างสวนกระแสของยุคสมัย ด้วยข้ออ้างบ้าๆ บอๆ ในนามของการ “ออกจากการเมือง” เพื่ออำพรางเจตนาอื่นของคนที่กระทำ