“สส.ประชาชน” ค้าน MOU “แรร์เอิร์ธ“ ส่อทำไทยเสียเปรียบมะกัน
“ภัทรพงษ์ ลีลาภัทร์” เปิด 4 ข้อ MOU แรร์เอิร์ธ จี้รัฐบาลชี้แจง หลังขาดมาตรการสิ่งแวดล้อม – เปิดทางสหรัฐฯ ได้สิทธิก่อน ไทยเสียเปรียบทุกทาง
ผู้สื่อข่าวรายงานว่า วันนี้ (27 ต.ค. 2568) นายภัทรพงษ์ ลีลาภัทร์ สส.เชียงใหม่ พรรคประชาชน โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊กส่วนตัว Phattarapong Leelaphat ตั้งคำถามถึงบันทึกความเข้าใจ (MOU) ด้านแร่หายาก หรือ “แรร์เอิร์ธ” ที่รัฐบาลไทยลงนามร่วมกับสหรัฐอเมริกา ว่า “รัฐบาลไทยได้อะไรจากการเซ็นครั้งนี้” พร้อมวิจารณ์นายอนุทิน ชาญวีรกูล นายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ผู้ลงนาม
“อนุทินเซ็น MOU ที่ทำให้ไทยเสียเปรียบสหรัฐฯ มากขนาดนี้ได้อย่างไร โดนล็อกทุกทาง แถมไม่มีแม้แต่การระบุเรื่องสิ่งแวดล้อม ทั้งที่ภาคเหนือกำลังเผชิญน้ำเป็นพิษจากเหมืองในประเทศเพื่อนบ้าน” สส.เชียงใหม่ พรรคประชาชน
นายภัทรพงษ์ ระบุว่า จุดเริ่มต้นที่ตั้งคำถามคือ “เราไปลงนามด้านสันติภาพ แล้วแรร์เอิร์ธเกี่ยวอะไรด้วย?” เพราะไม่มีความจำเป็นใด ๆ ที่จะต้องเซ็น MOU นี้ อีกทั้งยังไม่พบ ว่ามีการบรรจุประเด็นดังกล่าวไว้ในสรุปผลการประชุมคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 21 ตุลาคมที่ผ่านมา ตามที่นายกรัฐมนตรีอ้าง
สส.เชียงใหม่ พรรคประชาชน ระบุอีกว่า กรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่ (กรมเหมืองแร่ฯ) ยังไม่มีความเชี่ยวชาญเรื่องแรร์เอิร์ธ แม้แต่ในที่ประชุมอนุกรรมาธิการมลพิษทางน้ำข้ามแดน กรมฯ ยังตอบไม่ได้ว่าประเทศเพื่อนบ้านทำเหมืองด้วยวิธีใด
“ผมต้องเป็นคนอธิบายให้ฟังเองว่ามันคือ In-situ leeching เจาะรูแล้วฉีดสารเคมีลงดิน” นายภัทรพงษ์ กล่าว พร้อมตั้งคำถามว่า “ในเมื่อรัฐไทยยังไม่มีความพร้อม แล้วรัฐบาลยอมเซ็นให้ประเทศเสียเปรียบขนาดนี้ได้อย่างไร”
สส.เชียงใหม่ พรรคประชาชน ยังชี้ว่า MOU ฉบับนี้ไม่มีแม้แต่การพูดถึง การทำเหมืองที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมทั้งที่ปัญหาน้ำเป็นพิษในเชียงใหม่และเชียงรายกำลังรุนแรง พร้อมระบุว่า “รัฐบาลทำให้ไทยกลายเป็นแค่หมากในสงครามแรร์เอิร์ธระหว่างจีน–สหรัฐฯ ไปแล้ว”
นายภัทรพงษ์ กล่าวต่อว่า กฎหมายไทยปัจจุบันไม่บังคับให้ตรวจสอบแหล่งที่มาของแร่ที่นำเข้าจากประเทศเพื่อนบ้าน “ผู้นำเข้าไม่ต้องระบุว่าเอามาจากเหมืองไหน มีการจัดการมลพิษยังไง แค่บอกว่ามาจากประเทศไหนก็พอ แล้วนำเข้าได้เลย” ซึ่งสะท้อนว่าปัญหาเดิมยังไม่แก้ แต่รัฐบาลกลับเลือกสร้างปัญหาใหม่เพิ่ม
นายภัทรพงษ์ ระบุด้วยว่า MOU ฉบับนี้ มีหลายเงื่อนไขที่ “บีบไทย” ได้แก่
- ให้สิทธิสหรัฐฯ มาวิเคราะห์พิกัดและพื้นที่แร่หายากในไทย
- หากพบแร่หายาก ต้องรีบรายงานให้สหรัฐฯ ทราบโดยเร็ว และสหรัฐฯ จะได้สิทธิ์ลงทุนก่อน
- ไทยต้องเร่งอำนวยความสะดวกทางกฎหมายให้นักลงทุนสหรัฐฯ
- แม้ MOU จะระบุว่ายกเลิกได้ทุกเมื่อ แต่โครงการที่ตกลงกันไว้ก่อนหน้ายังต้องดำเนินต่อไปตาม MOU ฉบับเดิม
“นี่คือทรัพยากรของประเทศ ไม่ใช่ของที่จะเอาไปต่อรองเพื่อผลประโยชน์แอบแฝง ผมไม่เชื่อว่ารัฐบาลจะเซ็น MOU ที่เสียเปรียบทุกทางแบบนี้โดยไม่มีผลประโยชน์อะไรกลับมาเลย” สส.เชียงใหม่ พรรคประชาชน กล่าว พร้อมเตือนว่า “การยกเลิก MOU กับประเทศใหญ่ที่บีบเราได้หลายทางแบบนี้ไม่ง่ายแน่”
นายภัทรพงษ์ ยังตั้งข้อสังเกตว่า แม้รัฐบาลจะบอกว่า MOU ไม่ใช่สนธิสัญญาและไม่มีผลผูกพันทางกฎหมาย แต่ถ้อยคำทั้งหมดกลับเอื้อประโยชน์ต่อฝ่ายสหรัฐฯ เพราะไทยไม่มีศักยภาพไปลงทุนทำแรร์เอิร์ธในสหรัฐได้จริง “ฝั่งนั้นต้นทุนสูง เจาะผ่านชั้นหินแข็ง โอกาสเจอ Heavy rare earth ก็แทบไม่มี ส่วนใหญ่เป็น Light rare earth ราคาต่ำกว่าเยอะ”
สส.เชียงใหม่ พรรคประชาชน ย้ำว่า ไม่เห็นด้วยกับการลงนาม MOU ฉบับนี้อย่างสิ้นเชิง พร้อมเรียกร้องให้รัฐบาลในช่วงรักษาการ หลีกเลี่ยงการพิจารณาการทำเหมืองแรร์เอิร์ธในประเทศ และรัฐบาลต้องไม่เปิดช่องให้สหรัฐฯ ใช้ MOU ฉบับนี้เป็นเครื่องบีบให้ไทยเปิดพื้นที่ลงทุน พร้อมกันนี้ รัฐบาลต้องเร่งจัดทำกฎหมายลูก (domestic law) ภายใต้พระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.) แร่ ให้เข้มงวดขึ้น เพื่อป้องกันความเสียหายต่อสิ่งแวดล้อมของชาติในระยะยาว
ทั้งนี้ เว็บไซต์ทำเนียบขาว (The White House) ได้เปิดเผยรายละเอียดฉบับเต็มของ “Memorandum of Understanding Between the Government of the United States of America and the Government of the Kingdom of Thailand Concerning Cooperation to Diversify Global Critical Minerals Supply Chains and Promote Investments” เมื่อวันที่ 26 ตุลาคม 2568
โดยระบุวัตถุประสงค์ว่า เพื่อเสริมสร้างความร่วมมือระหว่างสองฝ่ายในห่วงโซ่อุปทานแร่ธาตุสำคัญ (critical minerals) เพื่อส่งเสริมการค้า การลงทุน การสำรวจ การสกัด การแปรรูป การรีไซเคิล และการกู้คืน รวมถึงระบุว่า “ไม่ใช่สนธิสัญญาผูกพันตามกฎหมายระหว่างประเทศ”
อ้างอิงต้นฉบับ : whitehouse.gov